Jakość powietrza na świecie – raport za 2022 rok

Szwajcarska firma IQAir, zajmująca się technologią jakości powietrza przeanalizowała średnią jakość powietrza w 131 krajach i terytoriach świata. Według raportu obejmującego cały 2022 rok, zaledwie 13 państw i terytoriów może pochwalić się dobrą jakością powietrza. W przybliżeniu 90% badanych krajów i obszarów przekroczyło rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia dotyczące zanieczyszczenia atmosfery. Aby spełnić wymogi WHO, średnia ilość zanieczyszczeń powinna być niższa, niż 5 miligramów szkodliwych pyłów na metr sześcienny powierza.

Badanie firmy IQAir skupiło się na koncentracji pyłu PM2.5, który jest uważany za najbardziej niebezpieczny dla ludzkiego zdrowia pył zawieszony. Jego drobne cząsteczki mogą przeniknąć do tkanek płucnych, a stamtąd do krwiobiegu. Pył PM2.5 powstaje powstaje w wyniku spalania paliw kopalnych, pożarów czy wybuchów wulkanów, i został powiązany z licznymi problemami zdrowotnymi, w tym astmą, chorobami serca i innymi schorzeniami układu oddechowego.

Gdzie jest najczystsze powietrze na świecie?

Zgodnie z danymi z minionego roku, wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia spełnia zaledwie sześć państw – Australia, Estonia, Finlandia, Grenada, Islandia i Nowa Zelandia – oraz siedem terytoriów – Guam, Polinezja Francuska, Wyspy Dziewicze, Bermudy, wyspa Bonaire, Nowa Kaledonia oraz Puerto Rico.

Gdzie jest najbardziej zanieczyszczone powietrze na świecie?

Na drugim biegunie mamy osiem krajów, w których średnia jakość powietrza w 2022 roku urągała wszelkim standardom. Są to: Czad, Irak, Pakistan, Bahrajn, Bangladesz, Burkina Faso, Kuwejt i Indie. To tam, według raportu jakość powietrza była najgorsza, a średnia ilość szkodliwych pyłów przekraczała 50 mikrogramów na metr sześcienny.

Co ciekawe – Chiny, które przez dekady plasowały się wysoko na liście pod względem najgorszego zanieczyszczenia atmosferycznego, w 2022 roku znacznie poprawiły jakość powietrza. Prawie 64% z 524 analizowanych miast w Chinach kontynentalnych odnotowało redukcję rocznego stężenia PM2.5. Pomimo tak znaczącej poprawy nadal żadne z chińskich miast nie spełniło wytycznych WHO.

Jaka jest jakość powietrza w Polsce?

W zestawieniu państw o najgorszej jakości powietrza za 2022 rok Polska uplasowała się na 62. pozycji. Średnia roczna koncentracja PM2.5 wyniosła 16,3 µg, co oznacza ponad trzykrotnie wyższą wartość niż zalecana przez WHO.

Według raportów firmy Airly za 2021 rok, w Polsce regionami o największym średnim stężeniu PM2.5 były województwa: śląskie, małopolskie oraz łódzkie. W tej samej kategorii, ale wśród polskich miast powyżej 75 tysięcy mieszkańców, pierwsza dziesiątka rankingu za 2021 rok prezentuje się następująco: Rybnik, Kraków, Katowice, Łódź, Kielce, Warszawa, Radom, Częstochowa, Poznań i Opole.

Smog w krajach rozwijających się

Autorzy raportu podkreślili, że w krajach rozwijających się – w Afryce, Ameryce Południowej i na Bliskim Wschodzie – wciąż brakuje stacji monitorowania jakości powietrza, co prowadzi do braku pełnych danych z tych obszarów. Zaznaczyli jednak, że w Afryce coraz więcej państw monitoruje jakość powietrza; w tegorocznym raporcie uwzględniono większą liczbę krajów afrykańskich. Mimo to – według IQAir – zaledwie w 19 z 54 państw afrykańskich zebrano dostateczną ilość danych.

Glory Dolphin Hammes, dyrektor generalna IQAir North America, zwróciła uwagę, że mimo braku danych, wiadomo, że zanieczyszczenie powietrza w krajach Afryki jest na bardzo wysokim poziomie. Hammes przywołała przykład Czadu, który został dodany do raportu w 2021 r. i z miejsca okazał się być najbardziej zanieczyszczonym krajem świata.

„Jeśli spojrzymy na mniej precyzyjne dane satelitarne lub modelowania, Afryka jawi się na nich, jako najbardziej zanieczyszczony kontynent na Ziemi. Należy jednak pamiętać, że nie posiadamy jeszcze wystarczającej ilości danych na całkowite poparcie tej tezy” – powiedziała Hammes w CNN.

Przyczyny zanieczyszczeń powietrza w 2022 roku

Badacze poinformowali, że w 2022 r. głównymi źródłami zanieczyszczenia powietrza na całym świecie były pożary i spalanie paliw kopalnych, zarówno w transporcie, jak i produkcji energii.

„Nadal jesteśmy uzależnieni od paliw kopalnych, a paliwa kopalne są odpowiedzialne za większość zanieczyszczeń powietrza, które obserwujemy na Ziemi” – Glory Dolphin Hammes, dyrektor generalna IQAir North America.

Nadmiarowe zgony z powodu smogu

Oszacowanie ilości nadmiarowych zgonów spowodowanych przekroczonymi normami jakości powietrza jest niezwykle trudnym zadaniem. W ostatnich latach podejmują się tego zespoły naukowców z całego świata, a wyniki ich badań są więcej, niż alarmujące.

Raport opublikowany przez „European Heart Journal” wykazał, że w 2015 r. na całym świecie z powodu smogu zmarło około 8,8 miliona osób. Podobne badanie ONZ wykazało, że w 2016 r. około 4,2 mln przedwczesnych zgonów było związanych z drobnym pyłem zawieszonym. Z raportu Europejskiej Agencji Środowiska wynika, że w 2019 r. zanieczyszczenie powietrza wpłynęło na 307 tys. przedwczesnych zgonów w samej Unii Europejskiej. Rodzime badania mówią, że w Polsce zanieczyszczenie powietrza przyczynia się do śmierci około 50 tysięcy osób każdego roku.